Hoe werkt conceptueel denken? 

Lineair vs conceptueel

De meeste mensen zijn lineaire denkers en denken voornamelijk met hun linkerhersenhelft. Deze manier van denken is de norm in ons schoolsysteem en maatschappij.

Conceptueel denken gaat voornamelijk via je rechterhersenhelft. Deze manier van denken wordt vaak beelddenken genoemd. Conceptueel denken kenmerkt ook de denkwijze van mensen met het label AD(H)D, dyscalculie, dyslexie, hoogbegaafdheid en autisme. Niet iedereen met één van deze labels is een conceptueel denker.

Conceptueel denkers zijn goed in het leggen van verbanden, creatief denken, het verzinnen van nieuwe dingen en het bedenken van oplossingen. Ze denken van groot naar klein. Zo hebben ze eerst een oplossing voor een probleem en gaan daarna pas naar de details ervan kijken.

Doordat lineair en conceptueel denkers hun eigen logica volgen, resulteert dit er nogal eens in dat ze elkaar niet begrijpen en dat samenwerken moeilijk is. Daarnaast worden conceptueel denkers nogal eens aangezien voor domslordig of lui, dit komt omdat hun manier van denken niet in het schoolsysteem past. Dit kan erin resulteren dat ze zich onbegrepen en niet gezien voelen.

“Conceptueel denken is geen stoornis. Het is een eigenschap die gewoon minder vaak voorkomt, net zoals linkshandigen en roodharigen.”

Sterke en zwakke punten

Conceptueel denkers hebben een hoop kwaliteiten en talenten, waarvan een klein deel hieronder staat beschreven. Maar ze hebben echter ook hun zwakke kanten, die in het ergste geval kunnen leiden tot faalangst.

Sterke punten

• Beschikken over veel creativiteit.
• Hebben vaak een goed analytisch vermogen
• Kunnen meerdere taken tegelijk uitvoeren
• Velen hebben een sterk beeldend vermogen
• Zijn goed in het zien van oorzaak en gevolg

Zwakke punten

• Kunnen zich niet altijd op het hier-en-nu aansluiten, omdat ze vaak een aantal stappen vooruitdenken.
• Moeite met het structureren van hun verhaal (zowel mondeling als schriftelijk), het vertellen van begin naar einde.
• Vinden het lastig om gedetailleerd te lezen.

Conceptueel denken herkennen

Als je het idee hebt dat jezelf een conceptueel denker bent, dan kun je dit aan meerdere dingen herkennen. Maar het kan ook zijn dat je dit herkend bij iemand in je omgeving.

Conceptueel denken herkennen in je loopbaan

De loopbaan van veel conceptueel denkende volwassen wordt door het volgende gekenmerkt:

• een opeenstapeling van cursussen en/of opleidingen;
• ondanks dat je examenvragen/-stof makkelijk vind, toch een lagere score krijgen dat je had verwacht;
• ingehaald worden door collega’s, omdat zij hun ideeën beter kunnen presenteren;
• promoties mislopen terwijl je weet dat je het in je hebt;
• mensen hebben tegen je gezegd dat je slordig, lui of dom was en dat je daar wat aan moest gaan doen;
• zelf gaan geloven dat je slordig, lui of dom bent;
• vinden dat je harder moet werken of een zwak karakter hebt, hoewel je eigenlijk wel weet dat er iets anders aan de hand is.

Kenmerken van conceptueel denken

Conceptueel denkers zijn vaak aan één of meer van de onderstaande kenmerken te herkennen:

• een groot voorstellingsvermogen hebben;
• houden van complexe zaken;
• al met de volgende stap of oplossing bezig zijn terwijl anderen het probleem nog onderzoeken;
• leren door te ervaren;
• willen weten waarom dingen zijn zoals ze zijn en dus geen genoegen nemen met een antwoord zoals “het is nu eenmaal zo”;
• concentratieproblemen;
• faalangst;
• steeds nieuwe vragen hebben;
• sterk rechtvaardigheidsgevoel.

Hoe kan conceptueel denken handig zijn op de werkvloer?

Hoewel conceptueel denkers vaak niet gezien worden op de werkvloer en ze vaak als lui, slordig of dom worden bestempeld, zijn er toch een aantal skills die conceptueel denkers kunnen hebben die erg handig zijn op de werkvloer. Daarnaast zijn conceptueel denkers steeds belangrijker met de verandering van onze maatschappij, omdat we steeds creatiever moeten worden.

De skills van conceptueel denken zijn zelf essentieel voor leiderschapsposities. Managers moeten er namelijk voor zorgen dat iedereen zijn werk doet en samen het doel van het bedrijf vervullen. Het is dus belangrijk dat ze “the bigger picture” in gedachten houden. De vijf meest belangrijke skills zullen we hieronder beschrijven.